Wees geen digitale hork

Wie zich niet aan die omgangsregels houdt, komt asociaal of als een hork over op andere internetters. Het is bijvoorbeeld onbeleefd hele zinnen in hoofdletters te typen. Dat staat namelijk gelijk aan schreeuwen. Op straat is dat niet prettig, op internet dus ook niet. Een ander voorbeeld van digitale onbeleefdheid is mails of reactieformulieren verzenden zonder een aanhef te gebruiken. Als u met iemand belt zegt u 'hallo' en 'dag'. Op internet is dat net zo belangrijk in het contact met mensen. In de digitale wereld bestaan er dus ook richtlijnen en gedragsregels. Deze regels worden ook wel netiquette genoemd. Als vuistregel geldt hiervoor: doe online geen dingen die u in de echte wereld ook niet doet. In die echte wereld voelt u vast vanzelf wel aan welk gedrag netjes en sociaal is. Digitaal is dat vaak lastiger. Daarom zetten we de belangrijkste omgangsvormen voor e-mail, sociale netwerken en fora op een rijtje.

Voor een mailtje naar een vriend of vriendin gelden natuurlijk andere regels dan voor een formele klachtmail naar een internetprovider. Beschouw e-mail als een gewone brief. Informeel als het kan, en formeel als het moet. Maar het is altijd goed te beginnen met een aanhef en af te sluiten met een ondertekening. Let bij een formele e-mail ook goed op de aanspreekvorm en interpunctie. Begin met 'Geachte heer/mevrouw', denk na over het gebruik van 'u of 'je' en zorg dat de interpunctie en spelling in orde is. Een formele e-mail vol spelfouten of zonder komma's en punten, komt dom en lui over. En dat is natuurlijk wel het laatste wat u wilt. In geschreven teksten is het soms lastig de goede toon aan te slaan. In echte gesprekken weet een gesprekspartner door intonatie en gezichtsuitdrukkingen of u bijvoorbeeld een grapje maakt of iets sarcastisch zegt. Maar in geschreven teksten is dat vaak onduidelijk. U kunt bot overkomen, terwijl u dat misschien helemaal niet zo bedoelde. Schrijf daarom niet zomaar iets rechttoe rechtaan op. Denk na over uw woorden of maak gebruik van smileys en andere emoticons die een gezichtsuitdrukking aangeven. Zo kunt u een op het oog botte opmerking voorzien van een knipoog ;-).

Sociale media, dat zijn allerlei platformen waar mensen berichten de wereld insturen en op elkaar reageren. Maar de verschillende netwerken werken anders en hebben daarom hun eigen regels. Een bericht op Twitter is door iedereen te lezen, een statusupdate op Facebook vaak alleen door vrienden (afhankelijk van de privacy-instellingen). En een bericht via Facebook Messenger is alleen te zien door de persoon aan wie het bericht gestuurd is. Bedenk daarom welk medium geschikt is als u iets wilt delen. Ziet u iets interessants in de krant of op televisie, dan kunt u dat best op Twitter zetten. Daar is het medium immers voor bedoeld. Maar wilt u weten of die zwangerschapsbehandeling bij de kleindochter van uw vriendin heeft geholpen? Dan is een bericht op iemands Facebook plaatsen niet de beste methode. Dat kunt u vergelijken met privézaken bespreken in de metro. Iedereen in de omgeving (de Facebookvrienden) kan namelijk meelezen. Stuur dan een persoonlijk bericht, een mailtje of liever: bel gewoon op.

Uw mening geven op een forum of onder artikelen kan leuk zijn. Bijvoorbeeld bij een online krant of op de site van uw favoriete voetbalclub. Maar ook daar gelden regels. Wanneer u reageert en daarbij slechts hoofdletters gebruikt, komt dit schreeuwerig over. Ook is het niet netjes als mensen iemand persoonlijk aanvallen, schelden, racistische en seksistische opmerkingen maken of eindeloze discussies aangaan. Een forum is een openbare ruimte. Veel mensen lezen het en kunnen zich gekwetst voelen door wat er geschreven wordt. Houd dat altijd in het achterhoofd. Weet u niet zeker of u een bepaalde opmerking kan maken op internet? Stel uzelf dan deze vraag: zou ik dit ook zo tegen een vreemde op straat zeggen? Is het antwoord 'ja' dan kunt u het waarschijnlijk ook zonder problemen op het forum zetten. Wees verder voorzichtig met het plaatsen van onthullingen op internet. Het is leuk dat u helemaal bij bent met The Bold and The Beautiful en weet dat Brooke zwanger is en van wie, maar verpest het niet voor iedereen die de aflevering nog niet heeft gezien. Plaats dus geen zogenaamde spoilers (onthullingen). Maar dat Darth Vader de vader is van Luke Skywalker, mag na 34 jaar wel bekend zijn en kunt u dus gerust schrijven op het Star Wars-forum.

1. Reageer bijtijds op mails, binnen een paar dagen. Een lange mail ontvangen maar geen tijd om meteen uitgebreid te reageren? Stuur alvast een korte reactie waarin u aangeeft later op de mail terug te komen.
2. Laat kettingbrieven links liggen. Ze worden niet gewaardeerd, ook niet op Facebook.
3. Negeer hoaxes. Dit zijn berichten waarvan u gevraagd wordt ze te delen, maar die foutieve informatie bevatten. Zoals de hoax over hoe u een hartaanval kunt overleven als u alleen bent. Het opvolgen van deze instructies levert juist meer gevaar op. Wilt u een waarschuwing delen? Kijk eerst of het bericht waar is. Dat kan op www.facebook.com/dehoaxwijzer
4. Plaats geen oncharmante foto's van kennissen of vrienden op bijvoorbeeld Facebook. U vindt het ook niet leuk als er een lelijk plaatje van u de wereld over gaat.
5. Deel alleen foto's en plaatjes waar geen copyright op zit. Niet alles mag zomaar verspreid worden. Schending van copyright kan leiden tot hoge boetes.
6. Wees spaarzaam met de 'Vind ik leuk'-knop op Facebook. Alles wat u liket komt op de tijdlijn van uw vrienden terecht. Druk dus geen honderd keer per dag op deze knoppen. Uw vrienden zullen u dankbaar zijn.