Muziek vinden en (gratis) gebruiken in video

Wie muziek wil gebruiken, bijvoorbeeld op een evenement of als achtergrondmuziek onder een video, moet toestemming van de maker of auteursrechthouder hebben. Meestal gaat dit gepaard met een vergoeding. Wist u bijvoorbeeld dat de achtergrondmuziek in een winkel of in de horeca geld kost? Ook muziekdiensten als iTunes, Spotify en YouTube dragen geld af aan de artiesten om nummers te mogen aanbieden. Verenigingen, scholen en kantoren moeten ook betalen voor muziekgebruik. Al gelden daar speciale tarieven voor. 

Bij auteursrechtenorganisatie Buma/Stemra kan iedereen een licentie regelen om liedjes te mogen gebruiken. De organisatie verdeelt de vergoedingen onder de muzikanten, componisten, tekstschrijvers en andere rechthebbenden. Buma/Stemra speurt naar onrechtmatig gebruik van muziek. Indien nodig begint de organisatie een rechtszaak met vaak hoge boetes tot gevolg. 

Ondanks de auteursrechten is het toch mogelijk om muziek gratis te gebruiken. Meer daarover verderop in dit artikel.

Betalen voor muziek of geluidseffecten moet als: 

• het voor iets commercieels wordt gebruikt zoals een promotiefilmpje, podcast of computerspel. 
• een publiek het beluisteren kan. Onlinepubliek telt ook. Dus iemand die op Facebook een filmpje deelt van zijn vakantiefoto's met bestaande achtergrondmuziek erbij, moet hiervoor betalen. Slechts voor studiedoeleinden gelden uitzonderingen die moeten voldoen aan allerlei voorwaarden.

Overigens geeft het kopen van muziek niet het recht om de muziek verder te verspreiden. Ga eventueel bij Buma/Stemra na of er in een specifieke situatie betaald moet worden voor muziekgebruik.

Een video zonder muziek op de achtergrond mist toch iets. Maar waar moet die muziek vandaan komen als zelf maken geen optie is? Voor die doeleinden is er rechtenvrije muziek. Deze categorie wordt ook wel ‘royalty free’ of ‘creative commons’ genoemd. Hierbij geeft de maker bij voorbaat toestemming om de muziek gratis te gebruiken. Naamsvermelding is dan vaak wel een voorwaarde. Diverse collecties van zulke muziek staan online. Reken alleen niet op bekende muziek of hitjes. 

Daarnaast is muziek rechtenvrij wanneer de langstlevende maker van het stuk zeventig jaar of langer geleden is overleden. Rechtenvrije muziekwerken worden vaak ‘traditionals’ of ‘domaine public’ genoemd. De meeste klassieke muziek valt hieronder, maar hier geldt wel bescherming van de uitvoerende musici. Zelf 'De vier jaargetijden' van Vivaldi uitvoeren is dus geen probleem. Een video opleuken met de uitvoering van het Residentie Orkest is dat wel. 

Let op! Ook als het nummer onder rechtenvrije muziek valt, kunnen er gebruiksvoorwaarden zijn. Voor sommige toepassingen, zoals commerciële doeleinden, is gebruik dan bijvoorbeeld niet gratis. Lees altijd goed wat er in de licentie staat over de gebruiksvoorwaarden van de muziekstukken.

Om makers van muziek te beschermen, heeft videoplatform YouTube een systeem dat automatisch beschermde muziek herkent. Het platform verwijdert filmpjes waarin muziekrechten worden geschonden. Om makkelijker muziekfragmenten te vinden die wél gebruikt mogen worden, heeft YouTube een audiobibliotheek aangelegd. In deze verzamelbak staan honderden liedjes in mp3-formaat. Deze zijn te downloaden en ook buiten YouTube te gebruiken. 

• Ga naar de YouTube Audiobibliotheek.
• U moet ingelogd zijn om bij de bibliotheek te kunnen. Gebruik hiervoor de inloggegevens van uw Google-account (YouTube is van Google).
• Klik links in beeld op Audiobibliotheek. 
• Er verschijnt een lijst met liedjes.
• Doorzoek eventueel de bibliotheek op bijvoorbeeld genre of duur als u iets specifieks zoekt. 
• Klik op de Play-knop (eerste knop van links) om een muziekje te beluisteren. 
• Klik onder ‘Licentietype’ op het icoontje om te zien waarvoor de muziek wel of niet gebruikt mag worden. 
  
• Beweeg met de muis over een liedje en klik rechts op Downloaden.

Musopen heeft gratis klassieke muziek. Deze website is in het Engels, maar de voorwaarden voor (gratis) gebruik zijn ook beschikbaar in het Nederlands. Om muziek te downloaden is een account nodig. In de gratis versie geldt een maximum downloadaantal van vijf liedjes per dag. De nummers zijn te gebruiken in elk gewenst programma. 

• Ga naar de website van Musopen. 
  • Scrol omlaag tot u een lijst met filters tegenkomt.
    
• Klik op All composers om op componist te zoeken. Typ minstens twee letters en kies in het uitklapvenster een componist.  
• Scrol iets omlaag naar een lijst met liedjes. Hier kunt u de muziek gemakkelijk beluisteren. Klik hiervoor op de Play-knop (de eerste knop van links).
• Klik om te lezen wat u wel en niet met de muziek mag op het laatste pictogram.  
  • Een nieuw tabblad opent. Klik rechtsboven op English en kies in het uitklapvenster Nederlands.
  • Als u klaar bent met het doornemen van de voorwaarden, kunt u het tabblad sluiten. Keer terug naar Musopen.
• Klik om een lied te downloaden op het tweede pictogram van links (de pijl naar beneden).  
• Wie nog geen account heeft, moet er eerst een aanmaken. 
  
  • Klik op Sign up in het venster dat verschijnt. 
  • Klik onder ‘Free’ op Choose plan.
  • Klik op First Name en typ uw voornaam. 
  • Klik op Last name en typ uw achternaam. 
  • Klik op Email Adress en typ uw e-mailadres. 
  • Klik op Password en typ een wachtwoord. 
  • Klik op de blauwe knop Sign Up. 
• Klik indien nodig nogmaals op Downloaden (tweede knop van links) om de muziek te downloaden.

Echt goede muziek en in hoge geluidskwaliteit is gratis misschien lastig te vinden. De bekende muzikant Moby stelt via een eigen catalogus zijn muziek gratis beschikbaar. Het is even wat gedoe om een lied te downloaden, maar dan heb je ook wat.

Moby stelt zijn muziek beschikbaar voor onafhankelijke, non-profit filmmakers en filmstudenten (dus niet voor commercieel gebruik). Er zijn zo'n 200 nummers te vinden in de verzameling. Wel wil de maker graag weten wie zijn muziek gebruikt en waarom. Wie wil downloaden moet daarom een formulier invullen en krijgt daarna een speciale licentie voor zijn specifieke project toegestuurd per e-mail. Na downloaden van de licentie en acceptatie van de voorwaarden, is het lied beschikbaar om te downloaden. Naamsvermelding is een vereiste en gebruik op YouTube is niet mogelijk.

U vindt de gedownloade liedjes terug in de map Downloads. Op een Windows pc vindt u de bestanden via de Verkenner > Downloads. Op een Mac gaat dat via Finder > Downloads. 

Er zijn nog veel meer websites die gratis muziek voor projecten aanbieden. Neem ook eens een kijkje op, Pond5, Purple Planet en Soundcloud.