Werken met het toetsenbord van Windows-pc

Voor het werken op een computer is er naast een muis ook een toetsenbord nodig. Wereldwijd zijn er verschillende indelingen van toetsenborden. Dit houdt in dat toetsen (letters, cijfers en overige toetsen) bij elke indeling op een andere plek zitten. In Nederland komt u vrijwel alleen het zogenoemde qwerty-toetsenbord tegen. 'qwerty' staat voor de volgorde waarmee de bovenste rij letters begint. Op een qwerty-toetsenbord staan de letters en cijfers in elk geval op dezelfde plek. Wat bij de toetsenborden onderling wel kan verschillen is de plek en functie van sommige extra toetsen. Over het algemeen bezitten Nederlandse toetsenborden alle hieronder besproken toetsen.

Het toetsenbord heeft veel verschillende toetsen. Deze zijn in te delen in verschillende categorieën; alfanumerieke toetsen, navigatietoetsen, besturingstoetsen, functietoetsen en het numerieke toetsenblok. Hieronder bespreken we de verschillende soorten.

De alfanumerieke toetsen zijn alle letters, leestekens en cijfers. Daarbij rekenen we nu ook de spatiebalk. Sommige van deze toetsen hebben een dubbele functie. Er staan dan twee tekens op afgebeeld. Door op de toets te drukken, typt u het onderste teken. Om het bovenste teken te gebruiken drukt u de Shift-toets en de betreffende toets tegelijkertijd in. Met de spatiebalk typt u een spatie tussen letters en cijfers.

Er vallen nog een paar andere toetsen onder deze categorie:

• Shift; druk tegelijkertijd de Shift-toets en een letter in om een hoofdletter te maken. Druk tegelijkertijd de Shift-toets en een toets met twee tekens in om het bovenste teken te typen.
• Caps Lock; druk een keer op deze toets om de functie aan te zetten. Vervolgens typt u alle letters in hoofdletters en krijgt u de bovenste tekens van een toets met twee tekens. Druk nogmaals op de toets om de functie weer uit te zetten.
• Tab; druk op de Tab-toets om de cursor een groot stuk te verplaatsen. Vergelijkbaar met meerdere keren drukken op de spatiebalk. De Tab-toets zorgt er ook voor dat de cursor springt naar een volgend invoerveld op een formulier.
• Enter; druk op de Enter-toets om naar de volgende regel te gaan.
• Backspace; druk op de Backspace-toets om een teken links van de cursor of een geselecteerde tekst te verwijderen. 

De meeste toetsenborden hebben op twee plekken de mogelijkheid om cijfers in te voeren. Behalve de cijfers boven de letters, zit op deze toetsenborden ook een numeriek toetsenblok. Dit is een apart blok met toetsen helemaal rechts op het toetsenbord. Hierop staan cijfers, maar ook rekentekens. Handig bij het invoeren van veel cijfers of als u de computer gebruikt als rekenmachine. Vaak staat het numerieke toetsenblok na het opstarten van de computer automatisch uit. Druk dan op de Num Lock-toets om het blok aan te zetten.

In het midden van het toetsenbord zitten de navigatietoetsen. 

Tot de navigatietoetsen behoren het volgende rijtje toetsen:

• Pijltoetsen; druk op een van de pijltoetsen om de cursor in de bijbehorende richting te bewegen. Op een webpagina kunt u met de pijltoetsen scrollen.
• Home; druk op de Home-toets om de cursor naar het begin van de regel te verplaatsen.
• End; druk op de End-toets om de cursor naar het einde van de regel te verplaatsen.
• Page up; druk op de toets om de cursor een pagina omhoog te verplaatsen.
• Page down; druk op de toets om de cursor een pagina omlaag te verplaatsen.
• Delete; druk op de Delete-toets om een teken rechts van de cursor of een geselecteerde tekst te verwijderen.
• Insert; druk op de Insert-toets om de invoegfunctie aan of uit te zetten. Als de invoegfunctie aanstaat worden de tekens die u typt ingevoegd op de plaats van de cursor. Tekens die rechts van de cursor staan, blijven behouden. Als de functie uitstaat, vervangen de nieuwe tekens de tekens die al rechts van de cursor stonden.

Met besturingstoetsen voert u verschillende handelingen uit. Dat kan met een toets of een combinatie van toetsen. Over toetsencombinaties leest u verderop in dit artikel meer.

De verschillende besturingstoetsen zijn:

• Ctrl; een soort hulptoets. Door deze toets in combinatie met andere toetsen in te drukken voert u handelingen uit. Zie hiervoor de paragraaf 'Toetsencombinaties'.
• Alt/Alt Gr; een soort hulptoets. Door deze toets in combinatie met andere toetsen in te drukken voert u handelingen uit. Zie hiervoor de paragraaf 'Toetsencombinaties'.
• Windows-toets; druk op de Windows-toets om het Start-menu te openen.
• Esc; druk op de Esc-toets om de actieve taak af te breken.
• PrtScn/Print Screen; druk op de PrtScn-toets om een afbeelding te maken van het gehele computerscherm. Deze afbeelding plakt u vervolgens in bijvoorbeeld Microsoft Paint met de toetsencombinatie Ctr + V.  
• Scrlk/Scroll Lock; in sommige programma drukt u op de Scrlk-toets om de werking van de pijltoetsen, Page up-toets en Page down-toets aan te passen. Bij het drukken op deze toetsen wordt dan het document verschoven in plaats van de cursor.
• Pause/break; deze toets is achterhaald. Sommige oudere programma's konden met de toets onderbroken worden.

Tot slot zijn er de functietoetsen, F1 tot en met F12. Deze zitten bovenaan het toetsenbord. De functie van de verschillende toetsen verschilt per programma dat openstaat op de computer. Elke toets heeft zijn eigen functie(s).

Hierboven hebben we voornamelijk uitgelegd wat de functie is van enkele toetsen. Maar het is ook mogelijk om toetsen te combineren. Dit noemen we sneltoetsen. Door een combinatie van toetsen tegelijkertijd in te drukken, geeft u een opdracht aan de computer. Iets waar u normaal een menu of de muis voor zou gebruiken. Zo kunt u in een handomdraai bijvoorbeeld een tekst kopiëren of plakken. In het artikel 'Sneltoetsen gebruiken' leest u meer over deze toetsencombinaties.  

Twee veelvoorkomende problemen met de computer lost u op met het toetsenbord. Het eerste is wanneer tijdens het typen ineens de verkeerde leestekens verschijnen. Ongemerkt is de toetsenbordinstellingen gewijzigd. Los dit op door de toets Ctrl ingedrukt te houden en dan de Shift-toets in te drukken. De toetsenbordinstellingen worden weer goed gezet.

Het tweede probleem is als het beeld op het beeldscherm ineens ondersteboven staat. Druk de toetsen Ctrl en Alt in, houd ze allebei ingedrukt en druk op de toets met het pijltje omhoog, rechts op het toetsenbord. Het beeld draait terug naar de juiste weergave.