Slimme verlichting: wat kan ik ermee?

In steeds meer woningen is slimme verlichting te vinden. Bijvoorbeeld één of meer lampen die automatisch aangaan op een ingestelde tijd, zonder dat de bewoner uit zijn stoel hoeft te komen. Of een lamp die van kleur verandert tijdens het kijken van een film. En dat alles met een druk op de afstandsbediening of via een app op de smartphone of tablet. Met moderne, slimme lampen is van alles mogelijk. Niet alleen leuke dingen, maar ook nuttige. Denk bijvoorbeeld aan iemand die een paar dagen weggaat. Zonder verdere actie schakelen de lampen om de beurt aan als het donker wordt. Ze geven dan de indruk dat er iemand thuis is. Dat is een veilig idee.

Op het oog is er weinig verschil tussen de ‘traditionele’ lampen en slimme exemplaren. Beide varianten komen in allerlei vormen, kleuren, maten en uitvoeringen. Maar in het gebruik zit wél een groot verschil. Een traditionele lamp werkt simpel. Iemand draait hem in een armatuur en zet de lamp aan via een schakelaar. Soms kan de lamp worden gedimd of met een aparte tijdschakelaar automatisch worden in- of uitgeschakeld.

Een slimme lamp gaat ook in een armatuur en wordt eveneens aan- en uitgezet met een schakelaar of lichtknopje. Maar daar houdt de vergelijking op. Slimme lampen kunnen namelijk nog veel meer. Ze gebruiken internet of bluetooth om te 'praten' met elkaar, een speciale afstandsbediening of een app. Zo zet u ze aan en uit zonder erheen te moeten lopen, of activeert u vooraf ingestelde 'scènes'. Dat zijn een soort programma’s waarin iemand vastlegt welke lampen aan of uit moeten en hoe fel ze moeten schijnen. Tijdens het kijken van een film kan bijvoorbeeld een scène actief worden met gedempte verlichting, terwijl bij het lezen de lampen feller kunnen schijnen.

Zoals gezegd zijn slimme lampen met elkaar verbonden, zodat ze kunnen 'praten'. Er zijn allerlei technieken om de lampen met elkaar te laten communiceren. U kent misschien wifi en bluetooth. Een andere manier is via het zogeheten Zigbee-protocol. Dat protocol is populair bij makers van slimme lampen. Hoe het werkt, is een technisch verhaal. Wat goed is om te weten, is dat aangesloten lampen met het Zigbee-protocol niet alleen met de internetrouter contact hebben, maar ook met elkaar. Daardoor is het bereik van het netwerk groter. De lampen kunnen het signaal doorgeven aan andere lampen, als die dicht genoeg bij elkaar staan of hangen.

Een slimme lamp komt pas echt tot leven als hij is gekoppeld aan de bijbehorende app. Daarmee is van alles in te stellen. Zo kunt u er verlichting mee groeperen. Dat betekent dat bijvoorbeeld alle lampen in een kamer, zoals de keuken of woonkamer, gezamenlijk worden bediend. Of gebruik de app om kleurenlampen zo in te stellen dat ze op de maat van muziek van kleur veranderen. Leuk om een beetje mee te spelen!

Naast leuke toepassingen, hebben slimme lampen ook praktisch nut. Daarvoor zijn zogeheten routines handig. Routines zijn bepaalde acties op bepaalde momenten. Bijvoorbeeld alle lampen automatisch inschakelen op een bepaald tijdstip. Dan komt u nooit meer thuis in een donkere kamer. Moet de lamp in het weekend wat langer aanblijven? Het is helemaal aan u hoe de routine is ingesteld. Zet 'm simpelweg in de app en schakel hem hier desgewenst ook weer uit.

Er zijn steeds meer bedrijven die slimme lampen aanbieden. De bekendste daarvan is Philips Hue (spreek uit: hjoew). Dit is een hele reeks aan slimme lampen van hoogwaardige kwaliteit, maar helaas ook met een stevig prijskaartje. Ze werken met het hierboven beschreven Zigbee. Lampen van andere merken die ook Zigbee gebruiken, zijn samen te gebruiken met die van Philips.

Dat komt goed uit, want er zijn steeds meer bedrijven die goedkope(re) slimme verlichting maken. Ikea heeft bijvoorbeeld TRÅDFRI, slimme lampen die ook overweg kunnen met Hue. De Zweedse meubelgigant is nu de voornaamste concurrent van Philips. De Ikea-verlichting heeft minder functies, maar het systeem is gebruiksvriendelijk en de lampen zelf zijn een stuk voordeliger.

Het moederbedrijf van Hue, Signify, heeft eerder het bedrijf Wiz overgenomen. Daarmee biedt het nu ook goedkopere lampen aan. Die hebben wel minder mogelijkheden dan Hue en werken er ook niet mee samen. Ook bij ketens als Action en Hema liggen slimme lampen in de schappen.

Voor veel slimme lampen is een extra apparaat nodig; een zogeheten hub of bridge. Dat is een soort knooppunt voor het hele lampensysteem. Het apparaat wordt vaak met een kabeltje verbonden aan de router. Daarna kunnen via de bijbehorende app alle lampen worden toegevoegd en ingesteld. Het apparaat van Hue heet de Hue Bridge. Om het verwarrend te maken, is die Bridge niet altijd meer nodig. Een nieuwe reeks lampen van Hue kan ook via bluetooth worden aangestuurd. Daar zitten wel weer beperkingen aan. Wie slimme lampen wil aanschaffen, moet per merk en lamp goed kijken wat er precies voor nodig is.

Een vrij nieuwe toepassing van slimme lampen is de koppeling met andere apparaten. Bijvoorbeeld een slimme deurbel of een modern beveiligingssysteem. Laat een bepaalde lamp oplichten als er iemand voor de deur staat. Of maak een soort zwaailichten van de lampen als de brandmelder afgaat. Voor mensen met verminderd gehoor kan dit een uitkomst zijn. Ook slimme spraakassistenten kunnen steeds vaker een koppeling maken met de lampen. De slimme speaker Google Nest Hub zet bijvoorbeeld de lampen in een ruimte aan als u hem daartoe een gesproken commando geeft.

Al met al hebben slimme lampen een aantal voordelen. We zetten er een paar op een rij:

• Ze kunnen op afstand en eventueel met spraak worden bediend.
• Door routines aan te maken, is het nooit donker op onhandige momenten.
• Ze kunnen (het gevoel van) veiligheid vergroten. Bijvoorbeeld doordat ze worden ingeschakeld als u van huis bent.
• Ze hebben leuke functies, zoals van kleur veranderen bij het lezen of het kijken van een film.

Er zitten ook nadelen aan slimme lampen. Denk bijvoorbeeld hier over na voor de aanschaf:

• Slimme verlichting is (een stuk) duurder dan reguliere peertjes, spotjes en andere lampen.
• In veel gevallen is er een los apparaat, een hub, nodig om de lampen te kunnen gebruiken.
• Het kost tijd om de producten te leren kennen en ermee te leren omgaan. Zeker omdat iedereen in huis ermee om moet kunnen gaan.

Of slimme verlichting een aanwinst is voor de woning of niet, hangt af van ieders wensen en uiteraard ook het budget. Het is altijd slim om de merken goed te vergelijken, net als de opties en de plus- en minpunten.